30. rocznica śmierci ppłk Grażyny Lipińskiej/30th anniversary of the death of Lt. Col. Grażyna Lipińska
30 listopada br. minie trzydzieści lat od śmierci ppłk Grażyny Lipińskiej – patriotki, absolwentki Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej oraz wieloletniej starszej kustosz dyplomowanej Biblioteki Głównej PW.
Grażyna Lipińska (1902–1995) już jako bardzo młoda osoba angażowała się w walkę o niepodległość. Służyła jako sanitariuszka podczas obrony Lwowa w 1918 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej. Dwa lata później wspierała również działania III powstania śląskiego. W 1928 r., jako jedna z pierwszych kobiet, ukończyła studia w Katedrze Maszynoznawstwa Chemicznego na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, a dwa lata później również studia w Instytucie Pedagogicznym na Uniwersytecie Warszawskim. We wrześniu 1939 r. dowodziła pogotowiem społecznym w oblężonym Grodnie, a w kolejnych latach przeszła przez marsz śmierci na trasie Mińsk–Czerwień i pracowała w strukturach wywiadu Armii Krajowej. Za swoją działalność zapłaciła czternastoletnim pobytem w sowieckich więzieniach i łagrach. Po powrocie do kraju zaangażowała się w ruch „Solidarności”. Za wybitne zasługi została uhonorowana m.in. Orderem Virtuti Militari. Szczegóły biografii >>
Tablica w czytelni Biblioteki Głównej w Gmachu Głównym PW
19 marca 1999 r. w czytelni Biblioteki Głównej, w Gmachu Głównym Politechniki Warszawskiej odsłonięto tablicę poświęconą jej pamięci. Skrócony zestaw ról, jakie pełniła oddaje jedynie część jej dokonań: była harcerką, żołnierką Legionów Polskich, ZWZ i AK, chemiczką, nauczycielką, sanitariuszką, łączniczką, uczestniczką kluczowych zrywów niepodległościowych oraz szefową struktur wywiadowczych AK na Wschodzie. Podpułkownik Wojska Polskiego.
Rocznicowe obchody, zaplanowane na 26 i 27 listopada 2025 r. w Warszawie, zgromadzą przedstawicieli IPN, środowiska harcerskie oraz osoby, które znały Grażynę Lipińską osobiście. W uroczystościach weźmie udział również Elżbieta Dudzińska, była dyrektor Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej, której wspomnienia o ppłk Grażynie Lipińskiej >> udostępnione zostały przez BG PW. Plakat>>
Wystawa plakatowa w czytelni Biblioteki Głównej poświęcona Grażynie Lipińskiej
W programie przewidziano m.in. projekcję filmu dokumentalnego: Grażyna Lipińska - Niepokonana, otwarcie wystawy biograficznej oraz spotkania poświęcone jej działalności. Inicjatywa Biura Edukacji Narodowej IPN ma przypomnieć postać kobiety, która w momentach najcięższej próby zachowała niezłomną postawę, odwagę i głęboką wiarę w wolną Polskę. Wydarzenia będą odbywać się w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki. Szczegółowy program obchodów >>
***
On 30 November 2025, the 30th anniversary of Lt. Col. Grażyna Lipińska’s death will be commemorated. A graduate of the Warsaw University of Technology, Lipińska took part in key struggles for Poland’s independence, served in the Home Army’s intelligence, survived Soviet imprisonment, and was later active in the „Solidarity” movement. For her service, she received the Virtuti Militari. Events organized by the Institute of National Remembrance on 26–27 November in Warsaw will include a documentary screening, a biographical exhibition, and meetings dedicated to her legacy. Among the guests will be former WUT Main Library director Elżbieta Dudzińska.
