Nieznane fakty z życia PW cz. 4. Historia politechnicznego fortepianu/ Unknown facts from the life of WUT, part 4. The history of the WUT piano
Ma już blisko sto lat, a od ponad dwóch dekad rezyduje w Małej Auli PW. Grali na nim wybitni pianiści, a jego dzieje splotły się z historią uczelni i miasta. W sierpniu 1944 r. wykonał na nim recital prof. Jan Ekier. Jaka jest historia niezwykłego Bechsteina, który stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych instrumentów PW?
Koncerty w Małej Auli
Politechnika Warszawska od wielu lat organizuje liczne wydarzenia artystyczne, a cykl „Wielka Muzyka w Małej Auli” na trwałe wpisał się w mapę kulturalną Warszawy. Zanim uczelnia pozyskała własny instrument, korzystała z fortepianów wypożyczanych przez zaprzyjaźnione firmy. Sam transport i strojenie pochłaniały jednak znaczne środki. W końcu zapadła decyzja: Politechnika potrzebuje własnego, profesjonalnego instrumentu koncertowego.
Odkrycie w podziemiach „Stodoły”
– Przypomniałem sobie, że jeszcze w moich czasach studenckich w sali widowiskowej Domu Studenckiego „Riviera” stał fortepian Calisia. Zaczęliśmy szukać – wspomina prof. Andrzej Jakubiak, ówczesny Prorektor ds. Studenckich PW. W 2003 r. w podziemiach Klubu „Stodoła” znaleziono nie jeden, ale dwa fortepiany marki Bechstein – jeden koncertowy i jeden „półkoncertowy”. Profesor Jakubiak przekonał władze PW, że warto je poddać gruntownej renowacji.
Renowacja i drugie życie instrumentu
Mechanizmy fortepianów odnowił Paweł Orkowski, konserwator i stroiciel Filharmonii Narodowej, a obudowę – istniejąca jeszcze wówczas Fabryka Fortepianów i Pianin „Calisia” w Kaliszu. – Remont wypadł nadzwyczajnie. Instrumenty wyglądały jak nowe – wspomina prof. Jakubiak. Zgodnie z ustaleniami mniejszy Bechstein trafił do klubu „Stodoła”, podczas gdy większy, koncertowy egzemplarz – do Gmachu Głównego PW. Według specjalistów fortepian pochodzi z początku lat 30. XX wieku. Jego powojenne losy wiodły przez DS „Riviera”, Klub „Remont”, a następnie nową siedzibę „Stodoły”.
Politechniczny fortepian Bechsteina
Debiut po renowacji
Odnowiony instrument zadebiutował 6 listopada 2003 r. podczas XII koncertu z cyklu „Wielka Muzyka w Małej Auli”. Pianista Paweł Kowalski ocenił wówczas, że fortepian „gra jak prawdziwy Bechstein”. Od tamtej pory instrument towarzyszył ponad 120 wydarzeniom muzycznym, goszcząc tak wybitnych artystów jak: Waldemar Malicki (2005), Krzysztof Jabłoński (2010), Janusz Olejniczak (2014), Andrzej Jagodziński (2016). W Auli wielokrotnie koncertowali także Ireneusz Boczek oraz Irina Bogdanovich.
Chopin 1944/2014
Szczególne miejsce w historii fortepianu zajmuje recital prof. Jana Ekiera z 15 sierpnia 1944 r. Artysta wykonał utwory Chopina dla walczących powstańców. W czasie koncertu do auli wpadł pocisk artyleryjski, utkwił w ścianie i – szczęśliwie – nie eksplodował. Ekier nie przerwał gry; łuskę pocisku jego rodzina przechowuje do dziś. W 70. rocznicę tamtego wydarzenia, w 2014 r., Janusz Olejniczak wykonał w Małej Auli recital upamiętniający profesorów, studentów i pracowników PW poległych w Powstaniu Warszawskim. Zagrał na tym samym instrumencie, co prof. Ekier. Profesor zmarł tego samego dnia – 15 sierpnia 2014 r.
Czekając na kolejne brzmienia
Bechstein z Małej Auli – pamiętający czasy międzywojnia, okupacji, powojennej odbudowy i współczesnych koncertów – pozostaje jednym z najcenniejszych instrumentów uczelni. Cierpliwie czeka na kolejne wydarzenia, podczas których znów będzie mógł zachwycić słuchaczy swoim brzmieniem. Najbliższe czeka nas już 15 stycznia 2026 r. Tego dnia ponownie wysłuchamy recitalu Pawła Kowalskiego, którego występ uświetni jubileusz 200-lecia Politechniki Warszawskiej.
***
The nearly century-old Bechstein piano residing in the Small Audience Hall of the Warsaw University of Technology has a remarkable history. Discovered in 2003 in the basement of the legendary "Stodoła" Club, it was restored to full concert condition and has since become the centerpiece of over a hundred musical events. The instrument dates back to the early 1930s and is the same piano on which professor Jan Ekier performed a Chopin recital for Warsaw insurgents in August 1944, during which an artillery shell pierced the hall but did not explode. The Bechstein from the Small Audience Hall — having witnessed the interwar years, the occupation, the post-war reconstruction, and modern concerts — remains one of the university’s most treasured instruments. It waits patiently for the next events in which it will once again enchant audiences with its sound. The nearest one will take place on January 15, 2026, when we will once again hear a recital by Paweł Kowalski, whose performance will highlight the 200th anniversary of the Warsaw University of Technology.
